SCHRIJFTIPS
Voor als je zelf ook wil schrijven

Wil je ook een verhaal of zelfs een boek schrijven? Dan zijn er een aantal dingen waar je rekening mee kan houden en die waarschijnlijk de kwaliteit van je verhaal ten goede komen.

Ten eerste zijn er natuurlijk een aantal standaard tips die alle auteurs je zullen geven. Wie, wat, waar, wanneer en waarom zijn daarbij natuurlijk sleutelwoorden. Als je logisch nadenkt, had je dat waarschijnlijk zelf ook kunnen bedenken, maar ik zet het er toch even bij. Gewoon voor de zekerheid en de volledigheid.
Heb je geen flauw idee waar ik het over heb? Dan zal ik speciaal voor jou nog even vertellen wat er met "de 5 W's" bedoeld wordt.
WIE? Over wie gaat je verhaal. Je hebt een hoofdpersoon nodig voor een verhaal. En of dat nou een belangrijke wereldleider is of een onnozele zwerver, dat maakt niet uit. Mij part schrijf je over twee bloemetjes in de wei of over twee beren in het bos. Alles mag. Jij bent de schrijver, dus jij bent de baas.
WAT? Wat gebeurt er met je hoofdperso(o)n(en)? Ze zeggen wel, zonder probleem geen verhaal. Het is namelijk vrij saai om te lezen over iemand die niets doet of waarbij alles altijd alleen maar goed gaat. Het eerste goede verhaal waarin alles goed gaat, moet bij mijn weten nog geschreven worden. Het is namelijk veel interessanter als er een probleem is dat opgelost moet worden. Het is uiteraard niet verboden dat het probleem opgelost wordt en je verhaal eindigt met een zogeheten "happy ending". Dat is aan jou.
WAAR? Een verhaal moet ergens plaats vinden. Het is niet erg als je hoofdpersonen zich verplaatsen en ergens anders heen gaan, maar het is wel handig als ze zich ergens bevinden. Beschrijf de omgeving anders ook even. Dat is wel zo leuk voor de lezer. Dan kan die zich ook weer een beeld vormen dat een beetje lijkt op het beeld dat jij in je hoofd had tijdens het schrijven.
WANNEER? Speelt je verhaal zich af in de lente of juist in de winter? In het jaar 0, 3000 jaar daarvoor of juist 3000 jaar daarna? Dat kan allemaal van invloed zijn op wat er gebeurt. En let er nogmaals op dat het wel logisch blijft. Als je hoofdpersoon de ene keer op het strand van Scheveningen bruin ligt te worden in de zon, kan het niet zo zijn dat hij/zij de volgende week gaat schaatsen op het meertje om de hoek.
WAAROM? Mensen doen dingen om een reden. Daarom vinden ze het fijn om te lezen over personages die ook dingen doen om een bepaalde reden. Die hoef je niet meteen te geven, of die geef je gewoon helemaal niet maar laat je blijken uit wat ze zeggen of doen. Alleen het is belangrijk dat de lezer zich in kan leven in je personages. Dan is het handig als ze begrijpbare beweegredenen hebben.


Nu een aantal persoonlijke tips voor je:
Als je op de computer schrijft:
Gebruik jij graag je computer om je verhalen te typen? Heel verstandig. Het voorkomt last van je nek doordat je scheef moest zitten om je handgeschreven verhaal over te typen. Denk er wel aan om regelmatig even het nieuw-getypte deel op te slaan. Het klinkt heel sullig, ik weet het, maar het is balen als prachtig bedachte zinnen verloren gaan doordat de stroom van je laptop bijvoorbeeld op is. En minstens zo sullig. Maak een back-up. Ik moet toegeven het zelf ook te moeten doen, maar een computercrash en al je geweldig bedachte verhalen zijn verloren gegaan.
Als je met de hand schrijft:
Zelf schrijf ik graag op de computer, maar soms is het handiger om je laptop thuis te laten en alleen een pen en een schriftje mee te nemen om in te schrijven. Dan moet je het wel overtypen, maar aan de andere kant kan je schrijven waar je wil en op welk moment je wil. Dus als de inspiratie op komt borrelen, zit jij al klaar met pen en papier. Een heel belangrijke tip die ik je daar wel bij wil geven is: Schrijf met balpen! Het is mij namelij keen keer gebeurd dat ik op vakantie een half boek had geschreven in een collegeblok met een heerlijk schrijvende pen. Er barstte een regenbui los, terwijl mijn blok buiten lag en niemand het in veiligheid bracht. Ik was er op dat moment even niet en de volgende ochtend heb ik met grote moeite de bladzijdes van elkaar los gepeuterd. Vervolgens heb ik alles van de doorlopen pagina's moeten ontcijferen en opnieuw moeten schrijven. Het is gelukt, maar wat een rotklusje is het om zwartbevlekte pagina's ter omvang van een half boek opnieuw met de hand te moeten schrijven en daarbij met grote moeite de letters uit de grijze massa te moeten herkennen. Door met balpen te schrijven had ik dit kunnen voorkomen, want die pagina's waren nauwelijks uitgelopen en zeker nog leesbaar. Ik heb sindsdien nooit meer met een ander soort pen dan balpen verhalen geschreven.

Verder helpt het om je werk even aan de kant te leggen als je het niet meer weet.
Ga een kopje thee drinken en de koektrommel leegeten. Lees daarna nog eens door wat je geschreven had en de kans is groot dat je weer allemaal nieuwe ideeen krijgt. Krijg je ze nog niet. Ga dan iets anders doen en probeer het morgen nog een keer. Net zoals dat inspiratie kan komen, kan het helaas ook weer gaan. Gelukkig komt het altijd weer terug. En is het niet voor dit verhaal, dan is het wel voor een ander.

Vraag om tips!
Vraag eens of iemand nog goede ideeen heeft. Waarschijnlijk roepen ze wat onzinnige ideeen, maar als je er serieus over nadenkt, kan je er vast wat mee. De kunst is om er een interessante gebeurtenis van te maken.
Behalve goede ideeen is het ook handig en verstandig om je verha(a)l(en) te laten lezen voor kritiek. Behalve dat je zelf een blinde plek hebt voor je eigen schrijffouten (het is echt waar) is het toch wel fijn om van een bekende te horen dat je verhaal nog beter kan, dan van de uitgever die dat echt niet voorzichtig en met grote zorg brengt.


Als je een manuscript naar de uitgever stuurt:
Zodra je een boek naar de uitgever stuurt, heet het ineens een manuscript. Ik kan er ook niets aan doen dat ze daar zo'n woord voor moesten verzinnen, maar gelukkig kan je nu je dit weet wel weer doen alsof je van de hoed en de rand weet door voortaan het woord "manuscript" voor je boeken te gebruiken.
Kijk als je een manuscript op wil sturen eerst op de websites van verschillende uitgeverijen. Vaak is er een menu-onderdeel dat de naam heeft "Over ons" of iets dat daar op lijkt. Lees eerst eens of je verhaal bij de uitgeverij past, of jij bij de uitgeverij past. Zijn er meer boeken uitgegeven in het genre van je manuscript? Past jouw manuscript daarbij? Worden er wel boeken uitgegeven in jouw genre? Het zijn allemaal vragen die je eerst beantwoord moet krijgen voor je je verhaal opstuurt.
Volgende stap is uitzoeken waar je je manuscript heen moet sturen voor de door jou uitgekozen uitgeverij. Dat had je hopelijk zelf ook al bedacht. Let er hierbij op dat iedere uitgeverij andere eisen stelt aan je manuscript. De een wil alleen de eerste twee hoofdstukken, de volgende wil het alleen eenzijdig afgedrukt, eisen voor de lettergrootte en de regelafstand... Het zijn allemaal dingen om rekening mee te houden, zodat je verhaal niet per definitie afgewezen wordt. Vaak willen uitgeverijen ook korte samenvattingen van je verhaal en een enkeling wil een beschrijving van de belangrijkste personages. Stuur dat allemaal mee! En wil je je manuscript retour ontvangen? Dan is het vaak de bedoeling dat je zelf een voldoende gefrankeerde retourenvelop meestuurt. Zelf doe ik dit wel altijd, omdat je dan kan zien of ze je manuscript wel hebben opengeslagen na het lezen van je begeleidende brief.
Ten slotte krijg je soms een ontvangstbevestiging, maar meestal krijg je pas bericht als ze weten of ze je manuscript uit willen geven. Vaak zal dit helaas niet het geval zijn. Reken dan niet op een uitgebreide brief waarin ze vertellen waarom ze je verhaal helaas niet willen hebben. Daarvoor hebben de redacteuren veel te veel te doen. De kans is groot dat je een brief krijgt met twee zinnen (dus niet eens een inleiding, een middenstuk en een slot) waarbij in de eerste zin verteld wordt dat ze je manuscript met veel aandacht hebben gelezen, maar het helaas niet uitgeven. En in de tweede zin dat ze je nog veel succes wensen met het vinden van een andere geschikte uitgeverij. Vat het niet persoonlijk op, maar zoek en schrijf vrolijk verder. Ooit komt het goed. Dat probeer ik mezelf ook altijd wijs te maken.


Ten slotte geef ik je nog de volgende veelal gegeven schrijftip: "Oefen!" Het is zeer cliche, maar het helpt echt. Hoe meer je schrijft, hoe beter je wordt. Net als bij alles eigenlijk. Behalve veel eten, daar wordt je alleen maar dik en hartpatient van. Maar bij schrijven is het wel weer waar.


Veel schrijfplezier!